Καθώς συμπληρώνονται φέτος 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή, έχουμε την τιμή να σας παρουσιάσουμε ένα ιστορικό ντοκουμέντο της συλλογής μας που προέρχεται από εκείνες τις μαύρες μέρες για τον Ελληνισμό. Πρόκειται για μια αυτόγραφη ολοσέλιδη επιστολή του Ελευθερίου Βενιζέλου (1864-1936), υπογεγραμμένη στις 24 Οκτωβρίου 1922. Με την επιστολή του αυτή, ο Ε. Βενιζέλος ζητά ανθρωπιστική βοήθεια, ενώ το ύφος της γραφής του αντανακλά την κρισιμότητα και το επείγον της κατάστασης. Ο παραλήπτης, John Hays Hammond (1855-1936), ήταν επιτυχημένος Αμερικανός μηχανικός, διπλωμάτης, φιλάνθρωπος και στενός φίλος του Προέδρου William Howard Taft. Ο Hammond διορίστηκε ειδικός πρέσβης των ΗΠΑ και πρόεδρος της Επιτροπής Άνθρακα το 1922.
Ολόκληρη η επιστολή έχει ως εξής:
«Αγαπητέ μου κύριε Hammond,
Έχω ακόμη πολύ ευχάριστες αναμνήσεις από τη συνάντησή μας στην Καλιφόρνια και από την ευγένεια και καλοσύνη σας προς εμάς.
Από τότε που έφυγα από την Αμερική, μια μεγάλη καταστροφή συνέβη στη χώρα μου, με αποτέλεσμα την εκδίωξη ενός εκατομμυρίου χριστιανών από τη Μικρά Ασία και τη Θράκη, οι οποίοι απειλούνται τώρα με πείνα και θάνατο κάτω από τα μάτια μιας Ευρώπης πολύ παρηκμασμένης από την σπασμούς των τελευταίων δέκα ετών για να ρίξει κάτι παραπάνω από μια απαθή ματιά στα φρικτά βάσανα που προκάλεσαν τα λάθη των διπλωματών της. Στις εφημερίδες έχω διαβάσει αναφορές για τον πραγματικά υπέροχο αυθορμητισμό με τον οποίο ο αμερικανικός λαός πρωταγωνιστεί στην προσφορά βοήθειας σε αυτή την κρίση. Η Αμερική έδειξε για άλλη μια φορά τις πραγματικές χριστιανικές αρχές της σε αυτό που είναι πρωτίστως ανθρωπιστικός σκοπός και, ως Έλληνας, δεν μπορώ παρά να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου για το πνεύμα που επιδείχθηκε.
Παίρνω το θάρρος να σας γράψω για να σας ζητήσω να χρησιμοποιήσετε την ευρεία επιρροή σας για λογαριασμό των αθώων θυμάτων αυτής της καταστροφής, και θα ήθελα να επισημάνω ότι δεν χρειάζονται μόνο χρήματα, αλλά και συνδρομή στην οργάνωση της ανθρωπιστικής βοήθειας. Διότι η Ελλάδα έχει εξαντληθεί τόσο από τις πρόσφατες περιπέτειές της που δεν έχει ούτε τους οικονομικούς ούτε τους διοικητικούς πόρους για να αντιμετωπίσει το τεράστιο πρόβλημα της φιλοξενίας ενός πλεονάζοντος πληθυσμού που ανέρχεται στο ένα πέμπτο του αριθμού των κατοίκων εντός των συνόρων της.
Παρακαλώ δεχθείτε την έκφραση της ευγνωμοσύνης μου και τις εγκάρδιες ευχαριστίες μου για οτιδήποτε μπορέσετε να κάνετε για εμάς.
Με μεγάλη εκτίμηση,
Ε. Κ. Βενιζέλος
Ο Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος (1864-1936) ήταν επιφανής Έλληνας πολιτικός και εξελέγη συνολικά επτά φορές πρωθυπουργός της Ελλάδος, υπηρετώντας από το 1910 έως το 1920 και από το 1928 έως το 1933. Στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Βενιζέλος έφερε την Ελλάδα στο πλευρό των Συμμάχων, επέκτεινε τα ελληνικά σύνορα αλλά και τον έφερε σε σύγκρουση με τη μοναρχία, προκαλώντας το Εθνικό Σχίσμα. Παρά τα επιτεύγματά του, ηττήθηκε στις Γενικές Εκλογές του 1920, οι οποίες συνέβαλαν, μαζί με άλλους παράγοντες, στην τελική ήττα των Ελλήνων στον ελληνο-τουρκικό πόλεμο (1919–22). Στις επόμενες περιόδους της θητείας του, ο Βενιζέλος κατάφερε να αποκαταστήσει τις ομαλές σχέσεις με τους γείτονες της Ελλάδας και να διευρύνει τις συνταγματικές και οικονομικές του μεταρρυθμίσεις.
